30

77
SEYÂHATNÂME-İ HUDÛD

[ 113 ] Zübeyd Aşireti Tavâ ’ ifi
Bugayle nâm kalʻadan Musâbihiyyât nâm mahalle kadar hâne aded 500 es-
Sa'îd tâ'ifesi olup cüz'î mikdârı Bedevi, mâ‘adâsı Şâviye'dir. Musâbihiyyât'dan
el-İ'ayvic nâm mahalle kadar hâne aded 100, Gülâbiyyîn tâ’ifesi olup cümlesi
Şâviye'dir. El-I‘ayvic nâm mahalden Hümeyniyye'ye kadar hâne aded 1000
Huceyş tâ'ifesi ve Hümeyniyye'den Bağdadiyye nâm mahalle kadar hâne aded
500 Düveykât tâ’ifesi ve Bağdâdiyye'den Rahmâniyye'ye kadar hâne aded 100
Muâmere tâ’ifesi ve Rahmâniyye'den Hurriyye'ye kadar hâne aded 250 Benî Acîl
tâ’ifesi olup işbu dört tâ’ifenin dahî kâffesi Şâviye'dir. Cezîre üzerinde arzan
Fırat'dan Dicle ve tûlen Hurriyye'den Bugayle'ye kadar sâhilden içeride diledikleri
yerlerde gezer hâne aded 500 el-Abdullah tâ’ifesi olup cümlesi Bedevîdir. Yine
Cezîre üzerinde Dicle'ye karîb makam-ı Hamza nâm mahalde hâne aded 500 Elbû
Sultân tâ’ifesi olup bunlar dahî Şâviye'dir. Buraya kadar keşîde-i silk-i rakam olup
Zübeyd aşîretinin Bedevî ve Şâvî kısımlarının tabâyi' ve âdetleri dîger aşayir
bahsinde mürûr eden hem cinsleri gibi olarak asıl makarr ve me’vâları Cezîre
üzerinde vâki' mahall-i muharrere ve civârları yerler ise degâh ve bîgâh haydûd-
luk ve kesb-i günah için öteye beriye dahî rû-be-râh olurlar. Ve çünki bunların
cümlesi hayme-nişîn olarak makarrları mevâki'-i mezbûre olduğu halde oralarda
zer' ve felâhatdan ve hayvânlarını otlatacak ot ve sudan gayri bir alâkaları
olmadığından ve Hille taraflarında Fırat nehrinden münşa‘ib Mehâvîl harkından
Değâre nâm mahalle kadar bu aşîret müteşahhıslarının bir kaç sâ‘at mesafe çeker hurmalıkları olduğundan [114] harman kalktıktan sonra ol mahallerden kalup
hurma mahsûlâtını ağyârdan muhâfaza etmek ve vakti hulâlinde devşirüp kaldırmak için hurmalıklarına giderler.

Cezîre'nin Şattü'l-Hayy'dan Hille Civârına
Kadar Mahallerinde Kâ'in Tavâ’if
Fırat nehrinin sâhil-i yesârından münşa‘ib ve tahmînen beş sâ'at mesafe tûl
çeker Değare ismiyle yâd olunur bir hark olup bu harkın iki yakasında ve bundan ifrâz olunmuş müteʻaddid harklar üzerinde hâne aded 1000'den mütecâviz el-Akra' aşîreti olarak bunların cümlesi manda besler mi‘dân ve çeltük zirâ‘at eder rencber ve fellâhdır. Hırsızlık edecek nüfûs-ı habîseden dahî hâlî değillerdir. Ekserleri
"sarîfe" ve " haniyye" ta'bîr eyledikleri kamışdan ma‘mûl hânelerde sâkin olurlar. Hark-i mezbûr beş sâ‘at mesâfe kat‘ından sonra Afec Hevri demekle ma‘rûf çukur yerlere munsab olmağla tûlen ve arzan birer günlük mesafe mahalli kaplayup hevrler peydâ ettiğinden bu hevrlerin ara yerlerinde mürtefi ' olup zer ' ve felâhata elverir yerlerde hâne aded 1000'den mütecâviz Afec yâhûd Afek aşîreti sâkin olur.
Ve bu aşîretin kâffesi mi'dân ve her halde Değâre'de bulunan el-Akra aşîretiyle hemhâl ve seyyândır. Afec hevri dolduktan sonra mârrü'z-zikr Değare nehrinin