50

97

Hânikîn'e Tâbi‘ Baha Pilâvî Mukâta‘asıyla Mukâta‘ât-ı S â’ire

Baba Pilâvî mukâta‘asıyla Hânikîn'den bir sâ'attan cüz’îce ziyâde mesâfede
vâki' bir tepe yanında Baba Mahmûd nâm-ı diğer Baba Pilâvî demekle meşhur bir
zâtın türbesi olarak Kürdçe Sûze Bulak ya‘nî "Sebze [143] bulak" nâm bir bulak
suyu ile sulanur ki bu su tahmînen bir değirmen idâresine kâfidir. İki üç sene
zarfında türbe-i mezbûre civârında bir mikdâr su bulunmağla Kehrîz ta‘bîr olunur
kuyu bu yollar vâsıtasıyla karye mezâri'ine akıdılmıştır. Hânikîn'den Bünküdre'ye giderken yolun cüz’î sol tarafında bir çukur yerde su kaynayup büyücek
havuz kadar göllenip yine orada batar. İçinde birkaç aded balık vardır. Kehrîz
mukâta'asının suyu Elvend nehrinin cânib-i yesârından çıkıp beş kısma ya'nî beş
harka münkasım olur. Kolay mukâta'asının suyu Hânikîn ile Hacı Kara beyninde
Elvend nehri üzerinde olan köprünün üst tarafından nehr-i mezbûrun cânib-i
yemîninden alınmış bir hark olarak Hacı Kara karyesi mahalleri arasından geçer.
Ve gûyâ mahall-i mezkûr zirâ'atiyçün sühûletle cedvel açılıp hark-ı mezbûr suyu
akıdılmış olduğundan Kolay mukâta'ası ismiyle benâm olmuştur. Ali Âbâd
mukâta'asının suyu dahî Elvend nehrinin cânib-i yesârından ifrâz olunmuş bir
harktır. Kızıl Rabat mukâta'asının suyu Elvend nehrinin Diyâle'ye munsab
oluduğu mahallin alt yanında Diyâle nehrinin cânib-i yesârından me’hûz bir
harkdır. Ve işbu Kızıl Rabat Hânikîn'in beş sâ'at mesâfe garbîsinde Bağdâd
caddesi üzerinde büyücek bir karyedir. Tarîkat-ı aliyye-i Kadiriyye meşâyıh-ı
benâmından ve mazanna-i kirâmdan Kerkük'de post-nişîn-i irşâd olan Şeyh
Abdürrahman Efendi'nin zikr olunan Hânikîn ve Hacı Kara ve Bünküdre ve Ali
Âbâd ve Kızıl Rabat nâm mahallerin her birinde birer halîfe ve tekyeleri vardır. Bu
mahallerden Hacı Kara ve Ali Abâd ve Kızıl Rabat ve Baba Pilâvî mukâta'alarında
hurma bağları olup bunların [144] ve sâ’ir zikirleri sebkat etmiş olan Hânikîn
tevâbi'inin hınta ve şa'îr ve pirinç ve sisam ve ba'zan daru ve bostân ve sebze
makûlesi mezrû'âtı dahî vardır.

Mukâta‘ât-ı Mezbûrenin Mahsûlât-ı Mîrîyeleriyle Usûl-i Mezâri'aları

Nefs-i Hânikîn sâkinleri şitevî mahsûlâtından ya'nî kış mevsiminde zer'
olunan mahsûlâttan cânib-i mîrîye hums ve seyfî mezrû'âtından ya'nî bizim
taraflarda "yaz mahsûlü" ta'bîr olunan mezrû'ât ki kış mevsimi güzerâtından sonra
ekilir, andan "Sülüs" ve Arabça "deym" ta'bîr olunur susuz mahsûlâtından öşür