179

106

[157] vâsi‘ bir mahal olarak âtiyü'z-zikr Kelhür aşiretinden Şehbâzî fırkasının
ba‘zı tâ’ifeleri idaresinde bulunmuştur. Zerrin-cû ve Pispisî mezâri‘-i mahsûsa
isimleridir ki Zerrin-cû mezra'ları bâlâda zikri sebkat eden Elvend nehrinden ahz
olunmuş ve bu isimle tesmiye kılınmış bir hark-ı kebîr sularından ve Pispisî
mezra'ları âhar bir sudan sulanır arâzîdir.

Tak-ı Kerrâ ve Caddesi ile Sermîl'e Kadar Olan Tarîk Keyfiyyetleri

Tâk-ı Kerrâ Serpül nâm mahalden ve Beşîve nâhiyesi derûnundan üç buçuk
sâ'at mesâfe mahalde sâlifü'z-zikr Bân Zerde dağının cânib-i cenûbîsi fürû‘âtında
Zengelyân yâhûd Zengelevân demekle ma‘rûf kayalık bir dağ yamacınca Sermîl'e
giderken câddenin sol tarafında yonma büyük taşlarla binâ olunmuş yüzü
tahmînen dört ve derinliği iki buçuk ve irtifâ'ı beş-altı zira‘ bir kemerden ibârettir.
Meşhûre Şîrîn vakitlerinden kalma binâdır deyü rivâyet olunur. Bu câddeden Bân
Zerde dağına giden yol mezbûr Tâk'dan yirmi dakîka mesâfe yukaru bir mahalden
ayrılır. Yolun ayrıldığı yerlerde Râhdâr ve Hâne-i Ser-i Tâk ismiyle yâd olunur
bir dâm harâbesi olup altmış yedi senesi hilâlinde İranlu tarafından oraya tezkire
me’mûru ik‘âd olunmuş mahall-i mezkûrun alt yanında cüz’î suyu tereşşuh eder
bir bulak olup gördüğümüzde suyu çekilmiş idi. Rivâyet olunduğuna göre tathîr
olunsa öyle tezkire me’mûru gibi ik‘âdı lâzım gelen kimesneleri idâre edecek suyu
çıkar ve sıhhati muhtemeldir. Oradan bir sâ‘at mesâfede Mâraspân nâm meşelü
dere içinde Sürhadize lâfzından galat beyne'l-Ekrâd Sûredize nâmiyle yâd olunur
bir karye olup bu karyede Acem züvvârına mahsûs harâbca [158] bir han ve
ebnâ-yı sebîlin idâresine kâfi bir bulak vardır. Her ne kadar şimdiki hâlinde suyu
cüz’îce ise de ba‘zı mertebe hafr ve istikşâfla teksîri muhtemeldir. Zîrâ bu bulağın
suyu karye-i mezkûrenin üst tarafında Sermîl yolu üzerinde olan dere suyu olup
oraya varmazdan evvel batup ba‘dehû bir mikdârı zâyi‘ olarak kusûru karye-i
mezbûre civârında zuhûr eder gibi anlaşılmıştır. Sermîl yâhûd Mîlbaşı nâmıyla
meşhûr ve Devlet-i aliyye ile İran Devleti beyninde ta ‘yîn olunan hudûd
noktalarından olduğu mu'ahedelerde mestûr olan mahal karye-i mezbûreden
sâlifü'z-zikr Mârâspân deresiyle iki sâ‘at ve bir çâryek mesâfede hatt-ı taksîm-i
miyâh olan bir noktada vâki' bir mahaldir. Şöyleki oralarda nüzûl eden berf ü
bârân suları iki cihetle münkasım olarak bir kısmı mahall-i mezkûrun cihet-i
garbisinde kâ’in mezbûr Mârâspân deresiyle memâlik-i mahrûseye ve kısmı âharı
mahall-i mezkûrun cihet-i şarkîsinde vâki' Kerend deresiyle Acem memâlikine
cereyan eder ve Sermîl ıtlâk olunan mahal tahminen yüz hatve dıl'ında ebniye iken
harâb olmuştur. Ebniyenin hey’et-i vaz‘iyyesine bakılınca asker ikâmesine