25

72
MEHMED HURŞÎD [PAŞA]

ağaçlarının ba'zısı yerlüden âhar kisânın tasarruflarında olan bağlar içinde vâki'
olmağla onlar bağ sâhibinin sâ’ir ağaçlarıyla berâber sulanup oldukça neşv ü
nemadan kalmamakta ve ba'zısı birer müstakil bağ derûnunda olduğundan ve
lâyıkıyla idare edecek kimsenin yed-i idaresinde olmayarak Bağdâd Evkâf
Müdürleri ma'rifetleriyle emâneten şöylece idâre olunduklarından sene-be-sene
harâb olmaktadırlar. Bu cihetle bunların âhar şeyle istibdâli veyâ bir kaç senelik
olmak üzere birden maktû'an tâliblerine ihâleleri icrâ olunsa ma'mûriyetlerine
sebeb olur.
Garîbe: Mahall-i merkûme ahâlîsinin i'tikadlarına göre bu yerlerde üç
merhale mesâfede vâki' Acem tasarrufunda olan Manşit dağında Çel-i Abdâlân
nâm bir makam olup ziyâret içün oraya gidenler her kangı [105] mevsimde olur
ise olsun tâze soğan ve tâze nohud bulup dilediği kadar alıp tenâvül eder ve ordan
âhar mahalle götürmek içün çıkarup alır ise mahall-i mezbûreden aşağı indikte ol
soğan ve nohud âdetâ ota münkalib olur.

Zorbatya Civârında Olan Memlâha
Zorbatya'ya karîb Külek nâm dağın önünde kâ’in Kişt-nüvîz nâmıyla
ma‘rûf olan tepeler arasında a'lâ bir memlâha vardır ki dağdan nüzûl eden yağmur
suları memlâha-i mezbûrede terâküm edip bir müddet durmağla tuz müstehîl eden
tuzu oradan alırlar. Kış mevsimlerinde Fîlî aşâyiri yağ ve peynir getirip tuza tebdîl
ederler. Zorbatya'nm yarım sâ'at mesâfe şimâlîsinden cereyân eden ve Şûrâb
ismiyle ma‘rûf olan tuzluca su memlâha-i mezbûrenin ayağıdır.

Zorbatya ile Mendelî Kasabası Beyninde
Olan Tarîk ile Tursak Harâbesi
Zorbatya'dan Mendelî kasabası oniki sâ'atten ziyâde çeker mesâfede olup bu
iki mahal arasında olan tarîk Pûşt-i Kûh'dan ma'dûd ve her biri birer isimle ma'rûf
dağlar eteklerinden geçer. Esnâ-yı berf ü bârânda dağlardan nüzûl edip bu yol
üzerinde olan derelerden cereyân eden suların kâffesi şûrdur. Zorbatya'nın yedi
sâ'at mesâfe şimâlîsinde Urbân beyninde Tûrsuh ve lisân-ı Türkî'de Tursak
denilür bir mahal olup mahall-i mezbûrda fi'l-asl [106] toprak ve ba'zan tuğla
ebniyeli bir kasaba var imiş. El-yevm harâb olarak yurdları durur. Tursak tepesi
de Bâlâ nâm mahalden çıkıp mahall-i mezbûra cereyân eden ve Tursak çayı
demekle arîf olan çayın cânib-i yemînine çayın çıkdığı boğaza iki sâ'at mesâfe
mahalde çökmüş ebniye yığındısından ibâret ve on dakîka muhîtinde bir tepedir.
El-hâletü hâzihî Tursak çayının yemîn ve yesârından bir hayli harklar açılup Benî